به گزارش سرویس اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ این روزها با افزایش قیمت ارز و به دنبال آن گرانی خودرو و زمزمه مسئله واردات خودرو به کشور سوال های بسیاری را ایجاد کرده است که آیا واردات خودرو در شرایط حاضر که نرخ ارز رو به افزایش است سیاست درستی است؟ از این رو در ادامه یادداشتی از علیرضا شاه‌میرزایی معاون تجارت و خدمات وزارت صمت را در این خصوص می خوانید که به تشریح این موضوع پرداخته است: این روزها هم نرخ ارز و هم قیمت خودرو رو به افزایش بوده است و مجلس و مسئولین ارشد دولتی، توقف هر دو رشد را از بانک مرکزی و وزارت صمت مطالبه می کنند.
اما یکی از برنامه های از پیش اعلام شده وزارت صمت، درکنار افزایش تولید خودرو و سایر برنامه ها، واردات خودرو بوده است که هرچند از طرف هیات دولت به یک میلیارد یورو محدود شد، ولی هم اکنون همین یک‌میلیارد یورو نیز به دلیل افزایش نرخ ارز با چالش مواجه شده است! برخی از مدیران بانک مرکزی و دولت می‌گویند ارز برای ما مهمتر از خودرو است!
آیا این سخن صحیحی است؟
صرفنظر از اینکه از نگاه متولی بازار خودرو، بررسی کنیم که آیا بدون واردات خودرو و یا با محدود کردن آن، اساسا راهی برای کنترل قیمت خودرو در کوتاه مدت باقی میماند یا نه؟ ولی بحث حاضر از نگاه متولی بازار خودرو نیست بلکه از نگاه کلان است
از نگاه کلان، آیا محدود کردن واردات خودرو با این استدلال که نباید بازار ارز را فدای بازار خودرو کرد، سیاست درستی است؟
هرچند علل گران شدن ارز و خودرو تفاوتهایی با هم دارند، ولی میدانیم که ریشه اصلی گران شدن این دو و داراییهای دیگر نظیر طلا و مسکن، رشد نقدینگی و سود بدون ریسک سوداگری نسبت به تولید است. رشد ۴۰درصدی نقدینگی و عدم وجود موانع کافی پیش روی فعالیتهای سوداگرانه و غیرمولد و در مقابل، ریسکهای فراوان سرمایه گذاری مولد، باعث میشود تقاضای سوداگرانه برای داراییهای مختلف نظیر ارز و طلا و خودرو و مسکن به وجود آید وحتی بسیاری از افرادی که شغلشان سوداگری نیز نیست، برای حفظ ارزش ریال خود مجبور به تبدیل آن به داراییهای دیگر هستند.
برای صاحبان این نقدینگی سرگردان، اینکه ارز بخرند یا طلا یا خودرو یا مسکن، تفاوتهایی دارد ولی بهرحال یکی را باید بخرند. سوال مهمتر این است که: برای دولت، اینکه کدامیک را بخرند، مطلوب تر است؟
به عبارت دیگر، اگر فرض کنیم بخش بزرگی از صاحبان نقدینگی سرگردان، تصمیم قطعی گرفته اند که ریال خود را تبدیل به دارایی دیگری کنند و فعلا سیاست دیگری پیش پای ما به عنوان دولت نیست جز اینکه یا به واردات خودرو مجوز دهیم یا اینکه از ارز موجود محافظت کنیم، کدامیک سیاست بهتری است؟
1. کسانی که ارز و طلا میخرند، به راحتی می‌توانند از کشور خارج کنند و حتی اگر هم خارج نکنند، چون همه باور دارند که میشود ارز و طلا را از کشور خارج کرد، لذا همیشه مشتری داخلی برای ارز و طلا وجود دارد. لذا ارز و طلا، دریاچه هایی نیستند که با پر کردن بشود روی آنها پل زد.
اما خودرو با چندصدهزار واردات دریاچه اش قابل پل زدن است. چون به هیچ وجه خودرو را نمیشود از کشور خارج کرد و تولید داخل هم امسال رشد سی درصدی داشته است و رو به رشد است و مشتری خودروهای خارجی هم محدود است.
کافی است چندصدهزار خودرو وارد شود و سپس میتوان به راحتی جا انداخت که مشتری خودرو کم شده و سریعا جو عدم خرید ایجاد میشود و سوداگران نگران میشوند که ممکن است کسی خودرو را نخرد و گرانتر نشود ولذا نمیخرند و ناگهان قیمت خودرو سقوط میکند چون دارندگان خودرو از ترس اینکه کسی نخرد، به دنبال فروش سریع خواهند افتاد.
2. تفاوت مهم دیگر این است که خودرو همین الان حتی اگر با ارز چهل تومان حساب کنیم و تعرفه و حمل را هم حساب کنیم، حداقل دو برابر قیمت است در کشور!! بنابراین پتانسیل زیادی برای کاهش قیمت دارد. درحالیکه چنین حبابی در طلا و ارز نیست و فقط سکه نسبت به طلا حباب دارد که آن هم براحتی نمیشود تخلیه کرد و دلایل دیگری دارد
۳. نقدپذیری طلا و ارز نسبت به خودرو بسیار بیشتر است و خریدش تقریبا ریسک مهمی ندارد اما در مورد خودرو علاوه بر سوانح، ریسک کاهش قیمت وجود دارد که بیان شد
۴. طلا و ارزی که در دست مردم و کسبه است را نمیشود به راحتی ثبت کرد و ایجاد سامانه های لازم برای ثبت معاملات ارز و طلا سالها طول می‌کشد. اما خودرو کامل ثبت میشود ولذا کافی است موجودی آن کمی بیشتر شود، تا بتوان با سیاستهای مختلف، قیمت آن را به مرحله سقوط رساند
۵.بسیار مهم: در واردات خودرو، معادل هر یک‌میلیارد یورو که ارز مصرف شود، حدودا معادل ریالی همین یک میلیارد یورو، درآمد خالص ریالی برای دولت ایجاد میشود که ارزش آن چیزی حدود ۴۰همت است که روشن است تاثیر زیادی در کاهش کسری بودجه دارد که خود منشأ تورم است! ولی اگر مردم برای حفظ ارزش ریال موجودشان، طلا و ارز بخرند، هیچ درآمدزایی برای دولت ندارد و مالیاتی نمیشود از آن گرفت.
۶. خودرو از آنجایی که بلاخره مصرف میشود، درآمدزایی بصورت هزینه تعمیر نگهداری و غیره هم در کشور دارد ولذا خرید آن، از این منظر نیز بهتر از کنز طلا و ارز است که میل به خروج از کشور هم دارد
۷. یک استدلال غلط مخالفین واردات خودرو این است که که می گویند چون با ارز می شود مثلا دارو و گندم وارد کرد و این کالاها مهمتر از خودرو هستند، پس باید ارز را نگه داریم برای کالاهای مهمتر!! درحالیکه مسأله نبود ارز برای واردات دارو و گندم بصورت حاد وجود ندارد و در همین شرایط فعلی، سالانه ۵۶ میلیارد برای واردات گوشی میدهیم.
اکنون مسأله اصلی ما، کنترل قیمت بازار آزاد ارز است. در بازار آزاد یک عده دارند ارز و طلا میخرند برای حفظ ارزش دارایی ریالی خود و حتی ممکن است عوامل سرویسهای جاسوسی عمدا دارند ارز میخرند که گران شود. لذا مسأله این است که چگونه این بازار را کنترل کنیم؟ این بازار دو طرف دارد: یک طرف ارز و یک طرف ریال. باید برای ریال موجود در جامعه، کالای قابل خرید ایجاد کنیم که هم ارز این نقش را دارد هم طلا و هم خودرو ولی به نظر میرسد خرید خودرو بهتر است
۸. اشتباه دیگر مخالفین این است که متوجه نیستند تولید داخل خودرو هم ارزبری زیادی دارد. بخصوص تولیداتی که جایگزین خودرو وارداتی است، اکثرا مونتاژی است و اختلاف زیادی در ارزبری ندارد. ضمن اینکه وقتی مونتاژ میشود، درآمد مالیاتی دولت خیلی کمتر از واردات مستقیم است و اگر واردات کنیم، ریال بیشتری به دست دولت میرسد.
اگر ما ارز را برای واردات بدهیم، با یک تیر دو نشان می‌زنیم: هم عطش خرید مردم را پاسخ دادیم و هم نیاز واقعی به خودرو رفع میشود. اما وقتی خودرو برای خرید نباشد، مردم ارز و طلا میخرند و اگر ظاهراً عطش خرید آنها کم میشود ولی نیاز به خودرو باقی میماند که بلاخره دیر یا زود باید رفع شود. یعنی اگر راه دوم را انتخاب کنیم، هم پول را میدهیم و هم پیاز و شلاق را میخوریم.
۹. تفکر غلط دیگر برخی دولتمردان این است که فکر میکنند مقولاتی مثل ارز یا بودجه، مقولاتی هستند که اگر کمتر خرجشان کنیم میتوانیم آنها را مدیریت کنیم!! فکر میکنند گنجی است که باید مثل مار روی آن چنبره بزنند. درحالیکه ارز و بودجه، منبع نیستند که در مصرف آنها بخواهیم صرفه جویی کنیم. اینها شاخص فعال بودن اقتصاد هستند. یعنی هرکس قفل به آنها بزند، اقتصاد را قفل کرده است و افتخاری ندارد. قفل را آنجایی بزنیم که پول خلق میشود و به بخش سوداگری منتقل میشود. اگر نیاز واقعی است، نباید به پول قفل بزنیم. مثلا برای واردات موبایل داریم سالانه ۵ ۶ میلیارد دلار ارز آن هم ارز نیما میدهیم و میگوییم چاره نداریم چون نیاز مردم است. آیا خودرو نیاز مردم نیست؟
آنجایی که پول به سمت کنز و دلالی میرود یا آنجایی که مجبور میشویم خلق پول کنیم، قفل بزنیم ولی جایی که نیاز واقعی هست قفل نزنیم
۱۰. درمقابل حجم ریال سرگردان موجود در کشور، دو راه بیشتر نداریم. یا باید آن را جمع کنیم که معنایش اینست که ترازنامه بانکها پایین بیاید. یا باید دارایی قابل خرید و فروش در جامعه که شبه پول هم نباشد، افزایش پیدا کند. اولی را که نتوانستیم اجرا کنیم لذا دومی را باید با قوت اجرایی کنیم
بخشی از این دارایی را با رشد تولید می شود ایجاد کرد ولی امکان رشد تولید هم محدود است. متاسفانه ایجاد دارایی مالی و باارزش کردن زمین و خلق فرصت و پروژه های جذاب را هم که بلد نیستیم.
حداقل بین ارز و خودرو درست انتخاب کنیم. ارز بهرحال شبه پول است ولی خودرو شبه پول نیست. ضمن اینکه خودرو، همانطور که گفتیم، بخاطر مالیات زیادی که بابت واردات اخذ میشود، دو برابر حجم ریال را مصرف میکند.
۱۱. یک نکته بسیار مهم در مورد منشأ ارز این است که در خودرو، فرقی نمیکند با ارز نیما وارد کنند یا آزاد؟ چرا که به هرحال هرچقدر قیمت تمام شده خودرو بالا برود، فاصله آن تا سقف قیمتهایی که در بورس کشف خواهد شد را قرار است دولت بگیرد.
مثلا اگر صدمیلیون دلار ارز نیمایی بدهیم و ده هزار خودرو وارد کنیم، معادل چهار همت مالیات میگیریم ولی اگر نیمایی ندهیم و ارز آزاد بگیرند، مابه تفاوت نیما و آزاد مثلا ده هزار تومن، ضربدر ده هزار خودرو از این درآمد ریالی کم میشود ولی قیمت نهایی خودرو در بورس تغییری نمیکند. بنابراین میتوانیم مدیریت کنیم که اگر با کدام ارز واردات خودرو انجام شود بهتر است.
۱۲. یک اثر مهم موضوع بند قبل که برای واردکننده منشأ ارز مهم نیست چه باشد، این است که امکان واردات خودرو با ارز منشا خارجی زیاد است. در کالاهای دیگر معنی ندارد کسی با ارز منشا خارجی کالا بیاورد چون با قیمت کالاهای مشابه که با ارز نیما واردات شدند یا مواد اولیه شان وارد شده مقایسه می شوند.
اما در خودرو، فاصله قیمت بازار آزاد با قیمت تمام شده واردات حتی با ارز آزاد، آنقدر زیاد است که تفاوتی نمیکند قیمت تمام شده قدری زیادتر بشود چون بهرحال فاصله این قیمت تا قبمت کشف شده در بورس بصورت مالیات به جیب دولت ریخته میشود. بنابراین برای سرمایه گذار میصرفد که با منشأ ارز خارجی خودرو وارد کند چون در هر صورت، وی پانزده درصد سود خواهد برد
جمع بندی این ۱۲ دلیل این است که الان دولت باید اجازه بدهد فوری دو سه میلیارد دلار خودرو وارد شود تا این حباب صددرصدی قیمت خودرو بترکد و این کار
اولا امید زیادی به مردم میدهد و قدرت دولت را نشون میدهد.
ثانیا تاثیر روی کاهش قیمت ارز و طلا هم میگذارد چون بهرحال خودرو درصدی از هزینه خانوار است و تورم عمومی را کاهش میدهد.
ثالثا ریال قابل توجهی در اختیار دولت قرار میگیرد که خودش باعث کاهش تورم میشود.
رابعا اگر درست مدیریت بشود، میشود حتی سرمایه وارد کشور کرد و به رحال با افزایش تعداد خودرو، حجم سرمایه در کشور بالا میرود و یا حداقل از خروج سرمایه محافظت می شود.
